កំណាព្យខ្មែរ

កំណាព្យខ្មែរ

១. កំណាព្យជាអ្វី?

          ក.និយមន័យ

          កំណាព្យគឺជា អត្ថបទតាក់តែងនិពន្ធ ទៅតាមក្បួនខ្នាតដែល ប្រកបដោយសិល្ប៍ សាស្ត្រ ពីរោះរណ្តំរងំ ណែងណងហើយបង្កើត បរិយាកាសប្លែងៗ​ នៅក្នុងបេះដូងរបស់ អ្នកអាននិង អ្នកស្តាប់ ហើយដើម្បីឱ្យកំណាព្យកាន់តែ ពីរោះទៅទៀតនោះ កវីនិពន្ធត្រូវផ្តោតទៅ លើទាំងពីរគឺ ពាក្យចាប់​ ចុងចួនឱ្យពីរោះរណ្តំ និងអត្ថន័យនៃកំណាព្យ ទៀតសោធបាន បង្ហាញពី មនោសញ្ចេតនា យ៉ាងពុះ កញ្ជ្រោលរបស់កវី ទៀតផង។

២. គោលបំណងនៃការតែងនិពន្ធ

          ជាការពិតណាស់រាល់កវីនិពន្ធ នៅពេលគាត់តាក់តែងនិពន្ធអ្វីមួយ គាត់តែងតែបង្កប់ គំនិតសំខាន់អ្វីមួយ ដើម្បីឱ្យអ្នកអានយល់ដឹង និងមានការចាប់អារម្មណ៍។ ការបង្កប់គំនិតសំ ខាន់ ដើម្បីឱ្យអ្នកអានអ្នកស្តាប់យល់ដឹងនេះ ហៅថា «គោលបំណង»។ ដូច្នេះកវិខ្មែរមុននិង តែងនិពន្ធ កំណាព្យ លោកក៏មានគោលបំណងដែរ ហើយគោលបំណងនេះយើងអាចញែក ចេញជាបីបែប គឺ៖

       ក.បែបមនោសញ្ចេតនា

          គឺកវីខ្មែរបានចង់បង្ហាញពីអារម្មណ៍ របស់ពួកគាត់ផ្ទាល់ ឬក៏ជាអារម្មណ៍រវើរវាយ​ ដែល គាត់គិតឃើញ និងជួបប្រទះដូចជា៖

Ø  អារម្មណ៍ដែលបង្ហាញពីមនោសញ្ចេតនាទុក្ខសោក

Ø  អារម្មណ៍ដែលបង្ហាញពីមនោសញ្ចេតនារីករាយ

        ខ.បែបពិពណ៌នារៀបរាប់

          កំណាព្យដែលមានអត្ថន័យ បែបពិពណ៌នារៀបរាប់នេះ គឺកវីខ្មែរយើងចង់បង្ហាញយើង នូវទិដ្ឋភាពអ្វីមួយដែលគាត់ បានជួបប្រទះ ឬស្វែងយល់ឃើញដូចជាទេសភាពធម្មជាត និងសត្វជា ដើម។ ហើយកំណាព្យ ខ្លះក៏មានរៀបរាប់រឿង ផងដែរ ដូចជារឿងទុំទាវ​និងរឿបុរាណ ផ្សេងទៀត។    

          
      គ.បែបគំនិតអប់រំ

          បើយើងគិតច្បាស់ទៅ កំណាព្យភាគច្រើន សុទ្ធតែមានគំនិតអប់រំមិនថាតិច ឬច្រើន ប៉ុន្តែគំនិតអប់រំ ក្នុងន័យនេះគឺចង់និយាយថា អត្ថបទទាំងមូល ផ្តោតលើការអប់រំសុទ្ធ មិនថា អប់រំ សីលធម៌ អនាម័យ វិន័យ និងអប់រំទូន្មាន ហើយមានពេលខ្លះក៏មានការអប់រំនយោបាយ ផងដែរ។
(ពីសម័យមុនកំណាព្យអាចជះឥទ្ធិពលដល់នយោបាយខ្លាំងណាស់)
                  Ø  កំណាព្យអប់រំកុមារ

                  Ø  កំណាព្យអប់រំយុវជន 

៣‍. សម័យកាលនៃការបង្កើត និងយុទ្ធសាស្រ្តតែងនិពន្ធ

          ការតែងនិពន្ធកំណាព្យខ្មែរ ត្រូវបានគេបែងចែក ជាបួនសម័យកាល ទៅតាមសម័យ កាល របស់ប្រទេសកម្ពុជា និងទៅតាមការវិវដ្ត នៃយុទ្ធសាស្រ្តរបស់ កវីនិពន្ធក្នុងការបង្កើត ឃ្លោងឃ្លា ឱ្យកាន់តែពិរស និងងាយ ស្រួលក្នុងការ តែងនិពន្ធផង។

 

 

ក.សម័យកាលមុនអង្គរ

          កវីខ្មែរយើងបានបង្កើត វិធីតែងនិពន្ធកំណាព្យខ្មែរជាច្រើន ប៉ុន្តែវិធីតែងទាំងនេះត្រូវ វិនាសបាត់បង់ទៅវិញ។ ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃយើង ឃើញមានសេសសល់ តែពីរបទប៉ុណ្ណោះហើយ បទទាំង ពីរនេះ ក៏គេមិនសូវយកមក តែងនិពន្ធ ទៀតផង។ បទទាំងពីរដែល នៅសេសសល់ នោះគឺ៖

• បទពាក្យបួនៈ           (កើតនៅសម័យកាលនគរភ្នំ ឬហ្វូណន) 
• បទបថ្យាវដ្តៈ            (កើតនៅសម័យកាលចេនឡា) 

 

ខ.សម័យកាលអង្គរ

          នៅសម័យកាលនេះ កវីខ្មែរបានបង្កើតវិធីសាស្ត្រសម្រាប់តែង​ កំណាព្យចំនួនប្រាំបទ ប៉ុន្តែពុំទាន់មាន ឈ្មោះត្រឹមត្រូវទេ។ គេបានសង្កេតឃើញ បទទាំងប្រាំនោះមានលំនាំតែង និពន្ធប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹង៖

• បទកាកគតិ
•  បទបន្ទោលកាក 
• បទភុជង្គលីលា 
• បទព្រហ្មគីតិ
•  បទពុំនោល 

គ.សម័យកាលកណ្តាល

តាមការវិភាគស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្រ្ត អក្សរសាស្រ្ត ក៏ដូចជាសង្គមសាស្ត្រ សម័យកាល កណ្តាលនេះបាន ក្តោបយកដំណាក់កាលពីរគឺ ដំណាក់កាលឧដុង្គ និងដំណាក់កាលលង្វែក។ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវបាន សង្កេតឃើញថា សម័យកាលកណ្តាលនេះ ជាសម័យកាលដែល បានដាក់ឈ្មោះឱ្យបទទាំងប្រាំនាសម័យអង្គរ ឱ្យមានឈ្មោះត្រឹមត្រូវ ថា៖

•  បទកាកគតិ 
•   បទបន្ទោលកាក
•   បទភុជង្គលីលា 
• បទព្រហ្មគីតិ 
• បទពុំនោល

តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវបានឱ្យយើងដឹងថា សម័យកាលកណ្តាល ជាសម័យកាល ដែលប្រើប្រាស់ឬអនុវត្ត យ៉ាងខ្លាំងក្លាខ្ជាប់ខ្ជួន និងយ៉ាងផ្ចិតផ្ចង់នូវវិធីសាស្ត្រតែងនិពន្ធទាំង ប្រាំពីរនៃសម័យកាលមុនអង្គរ​ និងសម័យកាល អង្គរ។ លើសពីនេះទៅទៀត កវីខ្មែរយើងបាន បង្កើតវិធីសាស្ត្រតែងនិពន្ធកំណាព្យមួយបទទៀតគឺ៖ 

• បទពាក្យប្រាំមួយ

វិធីសាស្ត្រតែងនិពន្ធទាំងប្រាំបីបទនេះហៅថា «បទបុរាណ»